HMK md. 400 – Delil Tespiti İstenebilecek Haller
(1) Taraflardan her biri, görülmekte olan bir davada henüz inceleme sırası gelmemiş yahut ileride açacağı davada ileri süreceği bir vakıanın tespiti amacıyla keşif yapılması, bilirkişi incelemesi yaptırılması ya da tanık ifadelerinin alınması gibi işlemlerin yapılmasını talep edebilir.
(2) Delil tespiti istenebilmesi için hukuki yararın varlığı gerekir. Kanunda açıkça öngörülen hâller dışında, delilin hemen tespit edilmemesi hâlinde kaybolacağı yahut ileri sürülmesinin önemli ölçüde zorlaşacağı ihtimal dâhilinde bulunuyorsa hukuki yarar var sayılır.
DELİL TESPİTİ
Yargılama içerisinde veya dava yoluna başvurulmadan önce, bu süreçte işe yarayacak ancak derhal tespit edilmezse delil değerini yitirebilecek veya ortadan kaybolabilecek birtakım hususlar mevcut olabilir. Delil tespiti, ileride açılacak bir davada ileri sürülmek istenen delillerin veya hali hazırda süregelen bir dava içerisinde henüz incelenme sırası gelmemiş delillerin tespit edilerek yargılama açısından güvenceye alınması amacıyla getirilmiş bir kurumdur. Bu sayede deliller önceden tespit edilerek delil değeri emniyet altına alınır ve ileride kullanılabilecek bir belge oluşturulmuş olur.
Dikkat edilmesi gerekir ki, delil tespiti tespit davası ile karıştırılmamalıdır. Şöyle ki, tespit davası kendi başına bir dava konusunu oluştururken; delil tespiti yalnızca dava içerisinde kullanılacak delillere ilişkindir.
Delil tespiti, mahkeme tarafından yapılır. Ancak mahkeme kendiliğinden delil tespiti yapılmasına karar vermez, bunun için taraflardan bir talep gerekir. Delil tespitinin yapılabilmesi belirli birtakım şartlara bağlanmıştır.
DELİL TESPİTİNİN ŞARTLARI
Delil tespiti yapılabilmesi için bazı önemli şartlar bulunmaktadır. Bu şartların bulunmaması, ileride delil tespitine itiraz konusu oluşturabilecektir.
Her şeyden önce, delil tespitinin istenebilmesi için taraflar arasında çekişmeli bir vakıanın, bir uyuşmazlığın olması zorunludur.
Delil tespiti, yalnızca henüz inceleme sırası gelmemiş deliller için istenebilmektedir. Dava açılmadan öncelikle ve direkt delil tespiti istenebilirken, dava sırasında henüz incelenme sırası gelmemiş deliller için de istenebilmesi mümkündür. Zaten inceleme sırası gelen bir delilin incelenmesi delil tespiti niteliğinde olmayıp bizzat delilin incelenmesi olacaktır.
Delil tespiti için aranan bir diğer şart, her usul işleminde olduğu gibi hukuki yarardır. Delil tespitini talep eden tarafın bunu istemesinde mutlaka bir hukuki yarar bulunmalıdır.
İşte bu şartlar çerçevesinde, her türlü delilin tespitini mahkemeden talep etmek mümkündür. Örneğin, işyerinde yangın çıkan bir restoran sahibinin; mevcut hasara ilişkin delil tespiti yapılmasını mahkemeden talep etmesi mümkün olabilecektir.
DELİL TESPİTİNDE GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Henüz ortada açılmış bir dava yoksa delil tespitini yapacak mahkeme esas hakkında yargılamada bulunacak mahkeme veya tespit edilecek delilin bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesidir.
DELİL TESPİTİNDE USUL
Delil tespiti, mahkemeden dilekçe ile istenir. Talepte bulunan kişi, mahkemece belirlenen tespit giderlerini henüz işlem yapılmadan avans olarak yatırmak zorundadır. Mahkeme öncelikle delil tespiti için gerekli şartların bulunup bulunmadığını inceler. Talep haklı bulunursa, bu hususta bir karar verilir ve bu karar talep ile birlikte karşı tarafa tebliğ edilir. Tespitin nasıl yapılacağı da bu kararda belirtilir. Delil tespiti, basit yargılama usulüne tabidir.
Delil tespiti bir eşyaya ilişkinse mahkemece eşyanın bulunduğu yerde keşif yapılmak suretiyle delil tespitinde bulunulur. Ancak delil tespiti bir tanığa ilişkin de olabilir. Bu durumda mahkemece tanığın dinlenmesi suretiyle delil tespiti yapılır.
Delil tespiti sonucu bir bilirkişi raporu düzenlenebilir. Tespit talebi dilekçesi, mahkeme kararı, tespit tutanağı ve bilirkişi kararının bir örneği mahkemece karşı tarafa tebliğ edilir. Karşı taraf bir hafta içinde itirazlarını bildirebilir. Bunun dışında tespit kararına ilişkin kanun yolları kapalıdır.
Delil tespitine itiraz, tespiti yapan mahkemece değerlendirilir. Delil tespiti dosyası, asıl dava dosyasının eki niteliğindedir ve onunla birleştirilir. Dolayısıyla delil tespitinin doğru bir şekilde talep edilmesi ve bu sürecin doğru yönetilmesi asıl dava açısından kritik önem arz etmektedir. Bu nedenle, gerek delil tespitinin gerek tespite konu delilin kullanılacağı esas davanın uzman bir avukat tarafından yürütülmesi talep eden yararına olacaktır.
Delil tespiti ve diğer konularda hukuki yardım ve talepleriniz için info@esinozatan.av.tr adresinden bizlere ulaşabilirsiniz.
